[۱۲۶] سند: قَالَ الصادق (علیه‌السلام): «إِذَا کانَ المُؤْمِنُ یحَاسَبُ تَنْتَظِرُهُ أَزْوَاجُهُ عَلَی عَتَبَاتِ الأَبْوَابِ کمَا ینْتَظِرُونَ أَزْوَاجُهُنَّ فِی الدُّنْیا مِنْ عِنْدِ العَتَبَهِ. قَالَ: فَیجِی‏ءُ الرَّسُولُ فَیبَشِّرُهُنَّ فَیقُولُ: قَدْ وَ اللهِ انْقَلَبَ فُلَانٌ مِنَ‏ الحِسَابِ. قَالَ: فَیقُلْنَ: بِاللهِ، فَیقُولُ: قَدْ وَ اللهِ لَقَدْ رَأَیتُهُ انْقَلَبَ مِنَ الحِسَابِ. قَالَ: فَإِذَا جَاءَهُنَّ قُلْنَ: مَرْحَباً وَ أَهْلًا مَا أَهْلُک الَّذِینَ کنْتَ عِنْدَهُمْ فِی الدُّنْیا بِأَحَقَّ بِک مِنَّا»۱
ترجمه: امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «زمانی که مؤمن حسابرسی می‌شود، همسران [بهشتی] او بر آستانه‌ی درها[ی بهشت] منتظر او هستند، همچنان که در دنیا همسرانشان بر درگاه، منتظر آن‌‌ها می‌ایستند. پس پیغام رسان می‌آید و به آنان مژده می‌دهد و می‌گوید: به خدا قسم که فلانی از حسابرسی [خلاص شد و به سلامتی] بازگشت. آن‌‌ها می‌گویند: تو را به خدا [قسم، راست می‌گویی؟!]
او می‌گوید: به خدا سوگند، خودم دیدم که از حسابرسی [رها شد و با خرسندی] بازگشت.
چون مؤمن نزد همسران [بهشتی‌ا]ش می‌آید، می‌گویند: خوش آمدی، آن خانواده‌ای که در دنیا نزد ایشان بودی، سزاوارتر از ما به تو نیستند»

********************

[۱۲۷] سند: سُئِلَ النَّبِی‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مَا بِنَاؤُهَا؟ قَالَ: «لَبِنَهٌ مِنْ ذَهَبٍ وَ لَبِنَهٌ مِنْ فِضَّهٍ وَ مِلَاطُهَا المِسْک الأَذْفَرُ وَ تُرَابُهَا الزَّعْفَرَانُ وَ حَصَاؤُهَا اللُّؤْلُؤُ وَ الیاقُوتُ مَنْ دَخَلَهَا یتَنَعَّمُ لَا یبْأَسُ أَبَداً وَ یخَلَّدُ لَا یمُوتُ أَبَداً لَا یبْلَی ثِیابُهُ وَ لَا شَبَابُهُ»۲
ترجمه: از رسول خدا‌ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم): درباره‌ی بنای بهشت سؤال شد، فرمودند: «خشتی از طلا و خشتی از نقره است. ملاطش مشک عالی و خاکش، زعفران و سنگریزه‌هایش، درّ و یاقوت است. هر کس داخل آن شود، [همواره] برخوردار است و هیچوقت فقیر [و بینوا] نمی‌شود، جامـه‌هایش کهنـه نمی‌گردد و جوانی‌اش از بین نمی‌رود»

********************

[۱۲۸] سند: کتَبَ عَلِی (علیه‌السلام) إِلَی أَهْلِ مِصْرَ لَـمَّا بَعَثَ مُحَمَّدَ بْنَ أَبِی بَکرٍ إِلَیهِمْ کتَاباً یخَاطِبُهُمْ بِهِ وَ یخَاطِبُ مُحَمَّداً أَیضاً فِیهِ: «أَمَّا بَعْد… وَ اعْلَمُوا عِبَادَ اللهِ… جَنَّهٌ عَرْضُهَا کعَرْضِ السَّمَاوَاتِ وَ الأَرْضِ خَیرٌ لَا یکونُ بَعْدَهُ شَرٌّ أَبَداً وَ شَهْوَهٌ لَا تَنْفَدُ أَبَداً وَ لَذَّهٌ لَا تَفْنَی أَبَداً وَ مَجْمَعٌ لَا یتَفَرَّقُ أَبَداً. قَوْمٌ قَدْ جَاوَرُوا الرَّحْمَنَ وَ قَامَ بَینَ أَیدِیهِمُ الغِلْمَانُ بِصِحافٍ مِنْ ذَهَبٍ فِیهَا الفَاکهَهُ وَ الرَّیحَانُ»۳
ترجمه: در نامه‌ی امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به محمد بن ابی بکر، زمانی که او را به استانداری مصر می‌فرستادند، آمده است: «اما بعد… ای بندگان خدا بدانید… بهشتی که عرضش مانند عرض آسمان‌ها و زمین است، خیری است که بعدش هیچگاه شرّی نیست؛ و شهوتی است که هیچگاه از بین نمی‌رود و لذتی است که هیچگاه فنا نمی‌پذیرد و [مؤمن بهشتی با دوستانش] مجموعه‌ای است که هیچگاه از هم نمی‌پاشد. [بهشتیان] گروهی هستند که همسایه‌ی [خدای] رحمانند. در مقابلشان نوجوانان [سیمین اندام] با سینی‌های طلایی [که] در آن میوه‌ها و سبزی[های لذت‌بخش بهشتی است] ایستاده‌اند»

********************

۱. الزهد، حسین بن سعید، صفحه‌ی ۹۱؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، جلد ۸، صفحه‌ی ۱۹۸.
۲. جامع الأخبار، شعیری، صفحه‌ی ۴۹۴؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، جلد ۸، صفحه‌ی ۱۴۷؛ صحیح مسلم، جلد ۴، صفحه‌ی ۲۱۸۱؛ مسند ابن حنبل، جلد ۳، صفحه‌ی ۳۰۱؛ مسند ابی یعلی، جلد ۶، صفحه‌ی ۵۲؛ مسند اسحاق بن راهویه، جلد ۱، صفحه‌ی ۱۱۹؛ المعجم الاوسط، جلد ۸، صفحه‌ی ۲۵۸؛ المصنف ابن ابی شیبه، جلد ۸، صفحه‌ی ۶۷؛ سنن ترمذی، جلد ۴، صفحه‌ی ۶۷۲؛ سنن دارمی، جلد ۲، صفحه‌ی ۷۸۹؛ صحیح ابن حبّان، جلد ۱۶، صفحه‌ی ۳۹۶؛ کنز العمال، متقی هندی، جلد ۱۴، صفحه‌ی ۴۷۴.
۳. امالی، شیخ مفید، صفحه‌ی ۲۶۶؛ امالی، شیخ طوسی، صفحه‌ی ۲۹؛ الغارات، جلد ۱، صفحه‌ی ۲۴۲؛ بحار الانوار، علامه مجلسی، جلد ۳۳، صفحه‌ی ۵۴۸.

مقدمه:
نوعی از تشیع، در جامعه‌ی امروز ما به عنوان دین رسمی پذیرفته شده که بخش‌هایی از قواعد نظری و قوانین عملی آن، در هیچ کتاب و سندی نوشته نشده و مستند به هیچ سند معتبری از وحی نیست، ولی به شدت در عمل، ‌مراعات ‌می‌شود و بدنه‌ی اصلی فرهنگی دینداری عوام شیعه‌ی امروز را تشکیل می‌دهد، این نوع از تشیع را «تشیع نانوشته» می‌نامیم.
چون این دیدگاه‌ها و اعمال، در نزد تقریباً عموم شیعیان ایران رایج است، از آن به «تشیع» یاد می‌کنیم ولی در حقیقت، اینها تشیع ناب و خالص نیست. و از آن جهت به آن «نانوشته» می‌گوییم که عمده‌ی آن، حتی در جایی نوشته نشده و فقط به صورت سینه به سینه از نسلی به نسل بعد منتقل می‌گردد، یا به صورت موجی توسط رسانه‌های جمعی (تلویزیون،‌ رادیو، اینترنت و روزنامه) به قالب عملی دینی جلوه‌گر ‌می‌شود.
البته باید توجه داشت که این دیدگاه‌ها و آداب عملی، از مواردی انتخاب شده که عمومیت دارد و قسمت زیادی از دیدگاه‌ها و آداب و رسوم شیعیان در نقاط مختلف ایران، در آن نیامده است.
همچنین لازم به ذکر است که این دیدگاه‌ها و آداب، مربوط به شیعیان ایران است و اگر دیدگاه‌ها و آداب سایر شیعیان مانند شیعیان عراق، عربستان، هند و پاکستان مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد، عجایب و غرایب بسیار دیگری بر این مجموعه افزوده می‌شود.
و نیز باید توجه داشت که این دیدگاه‌ها و آداب و رسوم، مربوط به زمان حال است و از آنچه در گذشته، رایج بوده و اکنون مورد توجه نیست، چشم‌پوشی شده است. امیدواریم روزی بیاید که موارد یاد شده در ذیل، با موارد منهاجی آن، جایگزین گردد.
در ادامه، نمونه‌هایی از تفاوت «تشیع نانوشته» به همراه مقایسه‌اش با دیدگاه‌ها و اعمال توصیه‌شده در «منهاج فردوسیان» را بیان می‌کنیم تا تفاوت این دو نوع از تشیع، بهتر آشکار شود. البته لازم به ذکر است که بعضی از این دیدگاه‌ها و رفتارها، دین نیست بلکه «آئین» است یعنی به عنوان تشیع بدان پرداخته نمی‌شود ولی در حد دستورات دینی، محترم شمرده ‌می‌شود.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دیدگاه‌های تشیع نانوشته در باره‌ی قرآن:
۱. در تشیع نانوشته معتقدند ختم سوره‌ی انعام ـ با طول و تفصیل معروف ـ در برآوردن حوائج، بسیار مؤثر است.
در منهاج فردوسیان معتقدند این ختم و دعاهایی که به عدد مخصوص در لابلای تلاوت خوانده و تکرار ‌می‌شود، هیچ سند قوی یا ضعیفی از وحی و خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) ندارد.
۲. در تشیع نانوشته معتقدند باز بودن سجاده، مکروه و حتی حرام است.
در منهاج فردوسیان معتقدند باز بودن سجاده، مکروه یا حرام نیست.
۳. در تشیع نانوشته معتقدند بلند شدن در پیش پای تازه‌وارد، وقتی قرآن به دست دارند و مشغول تلاوت هستند، بی‌احترامی به قرآن است.
در منهاج فردوسیان معتقدند چنین کاری بی‌احترامی به قرآن،‌ نیست.
۴. در تشیع نانوشته معتقدند بوسیدن قرآن، نشانه‌ی احترام به آن و مستحب است.
در منهاج فردوسیان معتقدند توصیه‌ای به بوسیدن قرآن نیامده است.
۵. در تشیع نانوشته معتقدند خواندن آیه‌ی «أَمَّن یُجِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ یَکْشِفُ السُّوءَ» برای شفای بیماران، مفید است.
در منهاج فردوسیان معتقدند به چنین کاری برای شفای بیماران، توصیه نشده است.
۶. در تشیع نانوشته معتقدند گذاشتن هر کتابی ـ بخصوص اگر قطور و سنگین باشد ـ بر روی قرآن، بی‌احترامی و گناه است.
در منهاج فردوسیان معتقدند چنین کاری به عنوان توهین به قرآن کریم، معرفی نشده است.

سؤال: آیا «منهاج فردوسیان» عاشق حسینی (علیه‌السلام) تربیت می‌کند؟ /
طرح سؤال: افرادی را دیده‌ایم یا شرح حالشان را خوانده‌ایم که در عزای اهل بیت (علیهم‌السلام) و بخصوص حضرت سیدالشهداء (علیه‌السلام)، پیراهن خود را پاره می‌کنند و بر سر و صورت خود می‌زنند که گاهی خون جاری ‌می‌شود و حتی بر اثر شدت سینه‌زنی و زنجیرزنی، به حال غشوه می‌افتند؛ آیا منهاج فردوسیان، می‌تواند چنین عاشقان دلسوخته‌ای تربیت کند؟
جواب: آنچه منهاج فردوسیان تربیت می‌کند، انسان‌های از «خود» رهیده و به «حق» رسیده است. انسان‌هایی که استعدادهای عظیم الهی برای رسیدن به کمال و سعادت ابدی را به فعلیت می‌رسانند و علاوه بر زندگی شرافتمندانه، آخرتی آباد دارند و در غرفه‌های بهشت، برای همیشه، مستغرق در نعمت‌های الهی هستند. یکی از راه‌های رسیدن به کمال و سعادت، بر طبق آنچه توسط استادان معظم منهاج فردوسیان (علیهم‌السلام) ترسیم شده، گریه بر سالار شهیدان، حضرت ابا عبد الله الحسین (علیه‌السلام) است. برای گریستن بر مصائب آن جناب، نیاز به عاشق شدن و مجنون بودن نیست. گریستن، نیازی به آلات موسیقی مانند بوق و طبل و سنج ندارد. گریستن نیازی به سبک مداحی خاص ندارد. گریستن نیازی به بلندگوهای قوی و اکوی چندلایه ندارد. می‌توان به آرامی، مقتل خواند و گریست و بهره‌ی لازم از گریستن را برداشت و آنچه از کمال که در گریستن بر آن جناب است را درک نمود.
اما کسانی که با حرکاتی مانند غش کردن، عشق سوزان خود به آن جناب را ابراز کرده و ارادت قلبی‌شان به آن حضرت را فریاد می‌زنند، از دو حالت خارج نیستند؛ یا این حرکات، نمایشی است و برای گرم کردن بازار مداحان و با هماهنگی قبلی صورت می‌گیرد، یا واقعی است و از سر صفای باطن است. اگر به جهت نمایش و بازارگرمی باشد، ارزشی ندارد و شاید از مصادیق «ریا» و حرام شمرده شود. ولی اگر از روی واقعیت باشد، در صورتی که همراه با مراعات قوانین طبقات اول تا ششم باشد، خوب است. در غیر این صورت یعنی اگر همراه با اصلاح دیدگاه‌ها و مراعات قانون‌های طبقات اول تا ششم نباشد، سود چندانی نخواهد داشت و در بهترین حالت، منجر به نجات از جهنم خواهد شد.

سؤال: شما که مردم (غیر اصحاب منهاج فردوسیان) را بهائم می‌دانید، چرا «منهاج فردوسیان» را برایشان تبلیغ می‌کنید؟ /
جواب: درست است که انسان‌ها در ابتدای راه، بهائم هستند ولی می‌توانند بر اثر تربیت شدن با آموزه‌های پیامبران الهی، آرام آرام از بهیمیت خارج شده و به انسانیت می‌رسند. پس تبلیغ منهاج فردوسیان برای عموم مردم، سه دلیل عمده دارد:

**************

دلیل اول (عذر داشتن در نزد خدای تعالی): به فرموده‌ی استاد اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) تمام اصحاب منهاج فردوسیان، به نوعی موظف به تبلیغ آن و آشنا ساختن مردم و زیردستان خود با آن می‌باشند. آن حضرت می‌فرمایند: «أَلَا کُلُّکُمْ‏ رَاعٍ‏ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَتِهِ فَالْأَمِیرُ عَلَى النَّاسِ رَاعٍ وَ هُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَتِهِ وَ الرَّجُلُ رَاعٍ عَلَى أَهْلِ بَیتِهِ وَ هُوَ مَسْئُولٌ عَنْهُمْ فَالْمَرْأَهُ رَاعِیَهٌ عَلَى أَهْلِ بَیتِ بَعْلِهَا وَ وُلْدِهِ وَ هِیَ مَسْئُولَهٌ عَنْهُمْ وَ الْعَبْدُ رَاعٍ عَلَى مَالِ سَیِدِهِ وَ هُوَ مَسْئُولٌ عَنْهُ أَلَا فَکُلُّکُمْ رَاعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَتِهِ‏» (إرشاد القلوب إلى الصواب، دیلمی، جلد ‏۱، صفحه‌ی ۱۸۴، الباب الحادی و الخمسون فی أخبار عن النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و الأئمه الأطهار (علیهم‌السلام)؛ مجموعه‌ی ورام، ورام بن ابی‌فراس، جلد ۱، صفحه‌ی ۶؛ جامع الأخبار، شعیری، صفحه‌ی ۱۱۹، الفصل الخامس و السبعون فی العدل؛ کشف المحجه لثمره المهجه، سید بن طاووس، صفحه‌ی ۸۸، بیانه لأدله کثیره على خلافه الإمام علی (علیه‌السلام)؛ منیه المرید، شهید ثانی، صفحه‌ی ۳۸۱، المطلب الثانی فی مراتب أحکام العلم الشرعی و ما ألحق به؛ روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، علامه مجلسی اول، جلد ‏۵، صفحه‌ی ۵۱۵، باب الحقوق؛ مرآه العقول فی شرح أخبار آل الرسول، علامه مجلسی دوم، جلد ۸، صفحه‌ی ۳۴۹، حدیث ۱۴). ترجمه: آگاه باشید که همه‌ی شما چوپان هستید و همه‌ی شما از زیردستانتان پرسیده خواهید شد. پس امیر بر مردم، چوپان است و از زیردستانش مورد بازخواست قرار خواهد گرفت. و مرد، چوپان است بر خانواده‌اش و از آنان بازخواست خواهد شد. پس زن، چوپان است بر اهل خانه از شوهر و فرزندانش و از آنان بازخواست خواهد شد و برده، چوپان است بر دارایی آقایش و از آن بازخواست خواهد شد. پس همه‌ی شما چوپان هستید و همه‌ی شما از آنچه باید مراعاتش نمایید، بازخواست خواهید شد.
پس اصحاب منهاج فردوسیان براى این که در پیشگاه پروردگارشان نسبت به رفع مسؤولیت خود، حجت و عذر داشته باشند، باید پیام دعوت منهاج فردوسیان را به گوش جهانیان برسانند.‏

**************

دلیل دوم (احتمال هدایت‌کردن): گر چه هدایت به معنی ایجاد انگیزه، در انحصار خدای تعالی است، ولی می‌توان وسیله‌ی ایجاد شور معنوی در جامعه و واسطه‌ای برای تحقق هدایت‌گری حق تعالی بود. پس یکی دیگر از دلیل‌های تبلیغ منهاج فردوسیان برای عموم مردم، امید به هدایت برخی از جان‌های آماده و طینت‌های پاک است. در میان همین مردم، کسانی هستند که طینت پاک و جان آماده‌ای دارند ولی بر اثر نیافتن هدایت‌گر، از اعتقادات سالم، بی‌بهره مانده و به ورطه‌ی انجام کارهای ناشایست افتاده‌اند.
این دو مقصود، در قرآن کریم آمده است، آنجا که می‌فرماید: «وَ إِذَ قَالَتْ أُمَّهٌ مِّنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا اللّهُ مُهْلِکهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِیدًا قَالُواْ مَعْذِرَهً إِلَى رَبِّکمْ وَ لَعَلَّهُمْ یتَّقُونَ» (سوره‌ی اعراف، آیه‌ی ۱۶۴). ترجمه: و گروهى از آنان [بنى‏اسرائیل که در برابر بد کارى‏هاى دیگران ساکت بودند، به پنددهندگان خیرخواه و دلسوز] گفتند: چرا گروهى را که خدا هلاک‌کننده‌ی آنان یا عذاب کننده‌ی آنان به عذابى سخت است، پند مى‏دهید؟ [پند دادن شما کارى نابجاست.] گفتند: براى این که در پیشگاه پروردگارمان [نسبت به رفع مسؤولیت خود] حجت و عذر داشته باشیم و شاید آنان [از گناهانشان‏] بپرهیزند.

**************

دلیل سوم (اتمام حجت بر منحرفین): همچنین تبلیغ منهاج فردوسیان، موجب اتمام حجت بر تمام آنانی است که ندای دعوت منهاج فردوسیان را می‌شنوند ولی خود را به نشنیدن می‌زنند.